Jakie są normy emisji spalin?

Spaliny generowane przez samochody są jednym z głównych źródeł zanieczyszczenia powietrza. Jest to odczuwalne głównie w dużych aglomeracjach. W celu poprawy jakości powietrza wprowadzono normy emisji spalin. Określają one, ile konkretnych substancji mogą one zawierać. 

Normy emisji spalin – co to jest?

Normy emisji zostały ustalone oraz wprowadzone w życie przez Unię Europejską. Regulacje te określają dopuszczalną zawartość szkodliwych substancji w spalinach generowanych przez pojazdy. Ich głównym celem jest poprawa jakości powietrza poprzez kontrolę emisji zanieczyszczeń, w tym przede wszystkim:

• tlenku węgla CO,
• tlenków azotu NOx,
• węglowodorów HC,
• cząstek stałych PM.

Początek wdrażania regulacji to 1993 rok, gdy wprowadzona została pierwsza norma Euro 1. Każda kolejna była zdecydowanie bardziej restrykcyjna, co wymusiło zmiany w całej branży motoryzacyjnej. 

Normy emisji spalin Euro – tabela dla samochodów osobowych z silnikami benzynowymi

Kupując samochód wyposażony w silnik benzynowy, powinieneś wiedzieć, jakie są dopuszczalne normy emisji poszczególnych zanieczyszczeń. Znajdziesz je w poniższej tabeli.  
 

Normy emisji spalin Euro obowiązują nie tylko samochody osobowe, ale także motocykle, ciężarówki oraz autobusy.

Normy emisji spalin – tabela dla samochodów osobowych z silnikami Diesla

Normy Euro dla samochodów osobowych wyposażonych w silniki wysokoprężne, czyli diesle, są nieco inne niż w przypadku benzynowych jednostek spalinowych. Dokładne regulacje Unii Europejskiej znajdziesz w poniższej tabeli.  
 

Zanim jeszcze opracowano pierwszą normę Euro, to zdecydowanie wcześniej, bo w latach 80. wdrożono regulację R49. Była ona początkiem wszystkim regulacji w zakresie zmniejszenia emisji spalin. Jednak dopiero wdrożenie norm Euro przyniosło oczekiwane zmiany dla całej branży motoryzacyjnej. 

Norma Euro 1

Została wprowadzona w 1992 roku i dotyczyła pojazdów osobowych oraz lekkich ciężarówek. Miała na celu ograniczyć emisję tlenku węgla (o 98%), węglowodorów (o 95%), tlenków azotu (98%) oraz cząstek stałych (97%). Producenci samochodów musieli montować w pojazdach katalizatory. Wdrożenie tej normy było bardzo ważne dla kolejnych działań w ograniczaniu emisji spalin, a jej wprowadzenie skutkowało stopniowym zaostrzaniem wymagań w kolejnych latach. 

Norma Euro 2

Zaczęła obowiązywać w 1997 roku i była kontynuacją wcześniejszych restrykcji. Tak samo jak Euro 1 dotyczyła samochodów osobowych i lekkich ciężarówek, ale także motocykli. Wejście w życie tej regulacji wiązało się z koniecznością montażu katalizatorów utleniających. Dotyczyło to przede wszystkim pojazdów wyposażonych w silniki Diesla. 

Norma Euro 3

W 2001 roku weszła w życie norma Euro 3. Jakie samochody obejmowała? Dotyczyła samochodów spalinowych z silnikami benzynowymi oraz dieslami. Jej wytyczne musiały być stosowane także w przypadku motocykli.

Określała ona, że samochody z wysokoprężnymi jednostkami napędowymi mogą emitować więcej tlenków azotu. Wprowadzała jednak zdecydowanie bardziej wyśrubowane normy dla tych pojazdów pod kątem produkcji tlenku węgla. Norma Euro 3 spowodowała, że producenci z branży motoryzacyjnej zaczęli tworzyć wydajniejsze układy oczyszczania spalin. Efektem ich działań było opracowanie filtrów cząstek stałych. 

Norma Euro 4

Weszła w życie w 2006 roku. Podobnie, jak poprzednia regulacja, także odnosiła się do wszystkich typów pojazdów wyposażonych w silniki spalinowe. Znacząco ograniczyła dopuszczalną emisję tlenku węgla, która wynosiła dla aut benzynowych 1 g/km, a dla aut z silnikami Diesla tylko 0,5 g/km. W tych ostatnich zmniejszała także masę cząstek stałych aż o połowę. 

Norma Euro 5

Kolejną regulacją była norma Euro 5. Od kiedy zaczęła obowiązywać? Weszła w życie w 2011 roku. Wprowadziła kolejne ograniczenia emisji spalin dla pojazdów z silnikami benzynowymi, wysokoprężnymi oraz dla motocykli. Producenci stanęli przed wyzwaniem, jakim było opracowanie nowych rozwiązań, takich jak system odprowadzania części spalin z układu wydechowego ponownie do komory spalania, montowanie filtrów cząstek stałych we wszystkich autach, wykorzystanie katalizatorów SCR oraz stosowanie dodatków do paliwa. 

Norma emisji spalin Euro 6

Norma Euro 6 została zatwierdzona przez Parlament Europejskie w 2014 roku, a dotyczy pojazdów rejestrowanych od września 2015 roku. Nałożyła największe limity emisji spalin dla tlenków azotu oraz cząsteczek stałych. Norma Euro 6 w 2018 oraz 2019 wprowadziła dwie modyfikacje: Euro 6c i Euro 6d Temp.  Ta ostatnia, która była tymczasową regulacją, została zastąpiona we wrześniu 2021 roku normą Euro 6d. Wprowadzenie tych modyfikacji nie zaostrzało poszczególnych limitów, ale miało na celu wypracowanie skutecznych metod pomiaru spalin, aby ich wyniki były jak najbardziej miarodajne. 

Emisja spalin Euro 6d-ISC-FCM – co trzeba wiedzieć na jej temat?

Pełna nazwa najnowszej normy emisji spalin to Euro 6d-ISC-FCM. Zakłada, że samochody niespełniające wyśrubowanych limitów nie będą dopuszczone do ruchu. Wymaga także od producentów z branży motoryzacyjnej stosowania efektywniejszych systemów oczyszczania spalin. Dzięki nim do atmosfery ma trafiać zdecydowanie mniej szkodliwych substancji. Niezbędne jest także montowanie w pojazdach urządzeń monitorujących zużycie paliwa lub energii elektrycznej (w przypadku aut z silnikami na prąd).

Jakie samochody spełniają wymogi Euro 6d?

Poziom emisji spalin Euro 6d jest taki sam, jak w przypadku 6d-TEMP, czyli normy przejściowej. Aby ją spełnić, samochody z silnikami benzynowymi nie mogą emitować więcej niż 0,0045 g cząstek stałych PM na każdy kilometr jazdy. W przypadku pojazdów z wysokoprężnymi jednostkami limit ten wynosi 0,005 g/km. W przypadku tlenku węgla ograniczenia te wynoszą kolejno 1 g/km oraz 0,5 g/km. Samochody benzynowe mogą produkować do 0,06 g/km tlenku azotu, natomiast te z silnikami Diesla do 0,08 g/km.

Norma Euro 7 – kiedy wejdzie w życie?

Zgodnie z planami Komisji Europejskiej nowa norma Euro 7 ma obowiązywać pojazdy osobowe rejestrowane od 1 lipca 2030 roku. Dla samochodów ciężarowych i autobusów termin jej wdrożenia ma być przesunięty o rok, czyli na 2031 rok. Na razie jednak nie wiadomo, jakie będzie stawiała wymogi, gdyż finalna wersja tej regulacji ma być gotowa w 2024 roku. Trwają prace nad określeniem konkretnych limitów dla poszczególnych zanieczyszczeń zawartych w spalinach. 

Norma Euro 7 – jakie zmiany proponowano?

Przemysł motoryzacyjny obawiał się wprowadzenia tej normy, gdyż zgodnie z zapowiedziami miała ona obejmować:

• ograniczenie emisji tlenku węgla do 0,3 g/km lub 0,1 g/km (obecnie wynosi 1 g/km dla silników benzynowych i 0,5 g/km dla jednostek napędowych Diesla),
• obniżenie emisji tlenku azotu do 0,03 g/km lub 0,01 g/km (obecnie wynosi 0,06 g/km dla silników benzynowych i 0,08 g/km dla jednostek napędowych Diesla),
• ograniczenie emisji dwutlenku węgla do 30 g/km (obecnie akceptowany poziom to średnio 95 g/km).

Takie zmiany byłyby bardzo restrykcyjne i doprowadziłyby praktycznie do całkowitej eliminacji pojazdów z tradycyjnymi silnikami. Jednak nowa norma Euro 7 ma być zdecydowanie łagodniejsza dla samochodów z benzynowymi oraz wysokoprężnymi jednostkami napędowymi. Wprowadzone przez nią ograniczenia będą miały na celu zachęcić do wyboru pojazdów elektrycznych. 

Jakie zmiany wprowadzi Euro 7?

Norma Euro 7 nie będzie wcale tak restrykcyjna, jak zapowiadano. Przede wszystkim ma wprowadzać zrównanie limitu emisji tlenku azotu dla samochodów benzynowych, jak i tych z silnikami Diesla. Ma wynosić w obu przypadkach 0,06 g/km. Jest to więc zdecydowanie wyższy poziom, niż pierwotnie planowano.

Dodatkowo pomiar zanieczyszczeń będzie sprawdzany i mierzony nie tylko na podstawie spalin wydobywających się z rury wydechowej pojazdu. Pod tym kątem mają być badane także inne podzespoły, takie jak np. płyn z układu hamulcowego. 

Norma Euro 7 ma przede wszystkim uwzględniać faktyczną emisję zanieczyszczeń podczas standardowego użytkowania pojazdów, a nie tylko w warunkach testowych. Nowa regulacja nie przyniesie jednak końca silników spalinowych, które jeszcze przez wiele lat będą obecne na drogach zarówno w Polsce, jak i w całej Europie. 

Normy emisji spalin a WLTP – co trzeba wiedzieć? 

WLTP to skrót od Worldwide Harmonized Light Vehicle Test Procedure, czyli od testu stosowanego w celu sprawdzenia zużycia paliwa oraz emisji spalin w nowych samochodach. Został on wprowadzony we wrześniu 2018 roku. Celem jego wdrożenia było przede wszystkim uwiarygodnienie deklaracji producentów pojazdów. 

Procedura WLTP zakłada, że testowane muszą być wszystkie wersje konkretnego modelu pojazdu. Różne wersje silnika czy skrzyni biegów oraz innych elementów składowych mogą bowiem inaczej wpływać na zużycie paliwa i zawartość poszczególnych substancji w spalinach. 

Jak wykonuje się cykl pomiarowy WLTP?

Procedura WLTP zakłada bardzo precyzyjne wymagania dla wykonywania pomiarów. Obejmują one następujące zasady:

• maksymalna prędkość pojazdu w trakcie testów to 130 km/h,
• badanie może być przeprowadzone w temperaturze 23°C,
• samochód ma pokonać dystans wynoszący 23 km,
• postoje mogą stanowić 13% łącznego czasu testów,
• średnia prędkość pojazdu to 47 km/h.

Pomiary są wykonywane w 4 cyklach, które mają odzwierciedlać poruszanie się pojazdu w różnych warunkach drogowych:

• cykl niski – odpowiadający jeździe w gęstym ruchu miejskim (średnia prędkość 18,9 km/h, a maksymalna 56,5 km/h),
• cykl średni – odpowiadający jeździe w terenie zabudowanym (średnia prędkość 39,4 km/h, a maksymalna 76,6 km/h),
• cykl wysoki – odpowiadający jeździe poza miastem (maksymalna prędkość 97,4 km/h),
• cykl bardzo wysoki – odpowiadający jeździe po autostradzie (średnia prędkość 94 km/h, a maksymalna 131,3 km/h).

Test WLTP obejmuje także badanie emisji spalin oraz sprawdzenie, czy są one zgodne z obowiązującymi limitami.

Norma Euro 6 a strefy czystego transportu

Strefy czystego transportu (SCT) to wydzielone i oznakowane obszary, po których mogą poruszać się wyłącznie pojazdy spełniające określone normy emisji spalin. Takie działania mają poprawić jakość powietrza oraz zmniejszyć zanieczyszczenie. Jednym z polskich miast, które zdecydowało się na wdrożenie takiego rozwiązania, jest Warszawa. Zgodnie z projektem przedstawionym w listopadzie 2023 roku będzie ono podzielone na etapy. Pierwszy z nich zacznie obowiązywać w lipcu 2024 roku. Zakłada, że do SCT w stolicy będą mogły wjechać pojazdy z silnikiem benzynowym spełniającym minimum normę Euro 2 lub wyprodukowane nie wcześniej niż w 1997 roku. W przypadku samochodów Diesla muszą być zgodne z normą Euro 4 i wypuszczone na rynek po 2006 roku. 

Kolejne etapy mają być wdrażane co dwa lata, a ostateczne restrykcje zaczną obowiązywać w 2032 roku. Wtedy do strefy czystego transportu w Warszawie wjadą tylko pojazdy z silnikami benzynowymi zgodne z normą Euro 6 i wyprodukowane nie później niż w 2015 roku. Dla aut z wysokoprężnymi jednostkami napędowymi będzie to wymóg Euro 6d (rok produkcji 2021 wzwyż).