Katalizator samochodowy - do czego służy?

Katalizator pełni bardzo ważną funkcję w samochodach wyposażonych w silniki spalinowe. Jego głównym zadaniem jest redukowanie zanieczyszczeń wytwarzanych podczas pracy jednostki napędowej. Dowiedz się nieco więcej na temat tego elementu układu wydechowego oraz poznaj jego budowę.

• Samochodowy katalizator — co to znaczy?
• Katalizator samochody — jego funkcja
• Jak działa katalizator samochodowy?
• Katalizator samochodowy — budowa
• Dlaczego katalizator samochodowy pada łupem złodziei?
• Budowa katalizatora samochodowego a rodzaj silnika
• Co może świadczyć o tym, że katalizator samochodowy jest uszkodzony?
• Dlaczego katalizator ulega awarii?
• Naprawa czy wymiana katalizatora — na co się zdecydować?
• Katalizator samochodowy — zapamiętaj!

Samochodowy katalizator — co to znaczy?

Przede wszystkim powinieneś wiedzieć, co to katalizator w samochodzie. Bywa nazywany także reaktorem oraz konwerterem katalitycznym. To element zmniejszający ilość szkodliwych spalin powstających w procesie pracy silnika. Z tego powodu jest on niezwykle ważną częścią układu wydechowego

Wszystkie samochody produkowane po 1995 r. muszą mieć katalizator. Auto bez tego elementu nie przejdzie okresowego badania technicznego. Dowód rejestracyjny może być zatrzymany przez diagnostę także wtedy, gdy katalizator jest uszkodzony lub działa nie poprawnie, przez co nie zatrzymuje w odpowiednim stopniu niebezpiecznych substancji zawartych w spalinach.

Katalizator samochody — jego funkcja

Warto wiedzieć, jak działa oraz jaką funkcję pełni katalizator. Samochód, który jest w niego wyposażony, wytwarza mniejszą ilość szkodliwych spalin trafiających do środowiska. Montuje się go na rurze wydechowej lub bezpośrednio w kolektorze. Stosowanie katalizatorów jest związane głównie z wymogami narzuconymi przez Unię Europejską. Mają one poprawić jakość powietrza oraz zmniejszyć emisję spalin. Budowa katalizatora samochodowego pozwala na wychwytywanie i oczyszczanie niebezpiecznych substancji.

Jak działa katalizator samochodowy?

Wydajność tego elementu jest największa przy temperaturze 400-800℃. W takich warunkach zachodzą bowiem reakcje katalityczne. Dopiero wtedy rozpoczyna się proces oczyszczania spalin, a w celu jego przyspieszenia stosuje się specjalne warstwy izolacyjne. Zasada pracy katalizatora prezentuje się następująco:

• po uruchomieniu silnika przez ten element przechodzą spaliny, 
• dzięki reakcjom chemicznym szkodliwe substancje zostają przekształcone w takie, które są bardziej przyjazne dla środowiska,
• spaliny zawierające mniejsze ilości tlenku węgla, dwutlenku węgla oraz węglowodorów są odprowadzone poza układ wydechowy.

Aby cały układ mógł pracować poprawnie i zgodnie z oczekiwaniami, niezbędna jest sonda lambda. To czujnik badający procentową zawartość tlenu w spalinach wydobywających się z rury wydechowej. Informacja ta jest przekazywana do komputera pokładowego. 

Katalizator samochodowy — budowa

Zastanawiasz się, co znajduje się w katalizatorze w Twoim samochodzie? Jest on umieszczony na początku układu wydechowego, a swoim wyglądem przypomina nieco tłumik. To blaszana puszka, wewnątrz której znajdują się wszystkie najważniejsze elementy tej części, jaką jest katalizator samochodowy. Budowa tego elementu nie jest skomplikowana. Cała konstrukcja to 3 elementy:

• obudowa — w kształcie puszki, która jest podłączona do kolektora,
• nośnik — część wewnętrzna w kształcie plastra miodu z gęsto rozmieszczonymi kanalikami (rdzeń katalizatora może być wykonany z ceramiki lub metalu),
• otuliny — pośrednia i aktywna katalitycznie.

Jeśli już wiesz, co jest w katalizatorze, poznaj nieco bliżej funkcje, które pełnią otuliny.

Otulina w katalizatorze samochodowym — co warto o niej wiedzieć?

Otulina pośrednia to siatka o porowatej strukturze bezpośrednio przylegająca do rdzenia. Zdecydowanie najcenniejszym elementem w katalizatorze jest powłoka aktywna katalitycznie. Wykonuje się ją z metali szlachetnych, takich jak rod, pallad czy platyna. Wykazują one właściwości zobojętniające szkodliwe substancje w spalinach. Zachodzi między nimi reakcja, która sprawia, że uboczne efekty spalania są mniej niebezpieczne dla środowiska. 

Dlaczego katalizator samochodowy pada łupem złodziei?

Niekiedy zdarza się, że podczas badania technicznego właściciel pojazdu dowiaduje się, że w jego samochodzie nie ma katalizatora. Ten element ze względu na zawartość wspomnianych metali szlachetnych niekiedy jest wycinany przez złodziei. Sprzedaż katalizatora w skupie może być opłacalna, gdyż jego cena może wynosić nawet około 1 000 zł. Dodatkowo usunięcie tego elementu nie jest trudne ze względu na to, że znajduje się on na początku układu wydechowego.

Budowa katalizatora samochodowego a rodzaj silnika

Katalizatory montowane w samochodach z silnikami benzynowymi oraz Diesla nieco różnią się od siebie. Dotyczy to głównie budowy powłoki aktywnej chemicznie. Jest to związane z innym składem spalin wytwarzanych przez te jednostki napędowe:

• w autach z silnikami benzynowymi stosuje się katalizatory trójfunkcyjne utleniające tlenek węgla oraz węglowodory,
• w autach z silnikami Diesla montuje się katalizatory utleniające tlenek węgla, węglowodory oraz cząstki stałe, a także obniżające poziom azotu.

Zasada działania tych urządzeń w obu przypadkach jest jednak taka sama.

Co może świadczyć o tym, że katalizator samochodowy jest uszkodzony?

Jak każdy element samochodu, tak samo katalizator może ulec awarii. Jest on narażony na duże obciążenia i intensywną eksploatację, co wpływa na podatność na uszkodzenia. Producenci najczęściej określają, że katalizator spełnia swoją funkcję przy 180 000 - -200 000 km. Po przejechaniu takiego dystansu można spodziewać się pewnych problemów z jego działaniem.

Objawy, które mogą świadczyć o konieczności wymiany katalizatora to przede wszystkim:

• zauważalny spadek mocy silnika,
• odgłos grzechotania wydobywający się z układu wydechowego,
• dymienie z rury wydechowej,
• nierównomierna praca jednostki napędowej,
• wyższe zużycie paliwa.

Już nawet pojawienie się jednego ze wspomnianych symptomów może świadczyć o tym, że katalizator w Twoim samochodzie wymaga wymiany. 

Dlaczego katalizator ulega awarii?

Może zdarzyć się, że katalizator samochodowy zużywa się szybciej, niż określił to producent. Najczęstsze powody takiej sytuacji to przede wszystkim:

• zalanie katalizatora np. w wyniku wjechania samochodem w dużą kałużę,
• częsta jazda wyłącznie na krótkich dystansach (element ten nie jest wtedy w stanie osiągnąć optymalnej temperatury),
• nadmierne wyeksploatowanie silnika oraz uszkodzenie pierścieni tłokowych,
• niepoprawnie ustawiony kąt zapłonu,
• awaria elementów systemu zapłonowego.

Jak widzisz, powodów awarii katalizatora może być wiele. Warto zadbać o odpowiednią eksploatację swojego samochodu, w tym także tego ważnego elementu. 

Naprawa czy wymiana katalizatora — na co się zdecydować?

Zazwyczaj, gdy pojawiają się symptomy mogące świadczyć o zużyciu lub awarii katalizatora, najlepszą opcją jest zakup nowego egzemplarza. Większość usterek jest bowiem niemożliwa do usunięcia. Właściciele pojazdu w takiej sytuacji stoją przed dylematem, czy wybrać nowy, czy używany element. Zdecydowanie lepszym rozwiązaniem jest pierwsza z opcji. W sklepach motoryzacyjnych można znaleźć oryginalne katalizatory oraz ich zamienniki wysokiej jakości. 

Niektóre warsztaty oferują także możliwość regeneracji tych części. Jest to możliwe wyłącznie wtedy, gdy nie został on uszkodzony mechanicznie. Regeneracja to przede wszystkim profesjonalne czyszczenie katalizatora oraz ewentualna wymiana zużytych elementów. Taki zabieg jest z pewnością tańszy niż zakup nowego elementu. Jego przeprowadzenie nie zawsze jest możliwe, gdyż wszystko zależy od tego, w jakim stanie jest katalizator. 

Katalizator samochodowy — zapamiętaj!

Każdy kierowca powinien wiedzieć, co to katalizator w samochodzie, gdyż jest to obowiązkowy element układu wydechowego. Jego główną funkcją jest oczyszczanie spalin ze szkodliwych substancji, aby były one bardziej przyjazne dla środowiska. Każdy pojazd produkowany po 1995 r. musi być wyposażony w katalizator. Samochód, który go nie ma, nie przejdzie przeglądu. 

Specjalna budowa tego urządzenia oraz zastosowanie w nim metali szlachetnych sprawia, że cząsteczki zanieczyszczeń są zatrzymywane i neutralizowane. W efekcie z rury wydechowej wydobywają się spaliny o mniejszej zawartości węglowodorów, tlenku i dwutlenku węgla. Ze względu na zawartość cennych metali takich jak m.in. platyna, katalizatory dość często padają łupem złodziei. Ze względu na intensywną eksploatację oraz trudne warunki pracy element ten ulega zużyciu i jest narażony na awarie.